Groenlandse haai

De Groenlandse haai (Somniosus microcephalus) is een fascinerende en mysterieuze diepzeehaai, bekend om zijn uitzonderlijke leeftijd en unieke leefomgeving. Hier is een uitgebreid overzicht van dit bijzondere dier:

Taxonomie en Uiterlijk

• Wetenschappelijke naam: Somniosus microcephalus
• Familie: Somniosidae (sluimerhaaien)
• Lengte: 4 tot 7 meter (gemiddeld zo'n 5 meter)
• Gewicht: Tot 1.000 kg
• Uiterlijk:
  • Robuust lichaam met een stompe snuit.
  • Donkergrijze tot bruine huid, vaak met een grof, korrelig uiterlijk door parasieten en littekens.
  • Kleine, asymmetrische tanden en relatief kleine ogen.

Levensduur

De Groenlandse haai staat bekend als een van de langstlevende gewervelde dieren op aarde. Onderzoek heeft aangetoond dat ze tot wel 400 jaar oud kunnen worden. Dit wordt toegeschreven aan hun trage stofwisseling en koude leefomgeving. Veel exemplaren worden pas geslachtsrijp rond hun 150e levensjaar.

Verspreiding en Leefomgeving

• Verspreiding: Noord-Atlantische Oceaan en de Arctische wateren, van Groenland tot Canada en Noorwegen.
• Diepte: Komt voor op dieptes tussen 200 en 2.400 meter. Soms zwemt de haai dichter bij het oppervlak, vooral in koudere wateren.
• Temperatuur: De haai geeft de voorkeur aan ijskoude wateren van -2 tot 7 °C.

Voedsel en Jachtgedrag

De Groenlandse haai is een trage zwemmer en voedt zich voornamelijk met aas, hoewel hij ook actief jaagt:

• Dieet: Vis (zoals kabeljauw, heilbot), zeezoogdieren (zeehonden, dolfijnen) en aas.
• Jachtgedrag: Hoewel de haai niet snel is, compenseert hij dit door stealth en opportunisme.
• Bijzonderheid: In de maag van Groenlandse haaien zijn soms verrassende vondsten gedaan, zoals rendier- en zelfs paardenvlees, waarschijnlijk afkomstig van karkassen in het water.

Ogen en Parasieten

De ogen van de Groenlandse haai zijn vaak geïnfecteerd met parasieten, zoals de copepod Ommatokoita elongata. Deze parasieten hechten zich aan het hoornvlies en kunnen leiden tot blindheid. Hoewel dit een nadeel lijkt, vertrouwt de haai voornamelijk op geur om voedsel te vinden.

Voortplanting

• Voortplantingstype: Ovovivipaar, waarbij de jongen zich ontwikkelen in eieren binnen het moederlichaam en levend worden geboren.
• Aantal jongen: Tot 10 pups per worp.
• Groeitempo: Extreem traag, minder dan 1 cm per jaar.

Ecologische en Culturele Rol

• Ecologie: De Groenlandse haai speelt een rol als aaseter en predator in de diepzee-ecosystemen.
• Inheemse kennis: In de Inuit-cultuur staat de haai bekend als een mythisch dier, soms gezien als een symbool van kracht en mysterie.
• Vlees: Het vlees is giftig door de aanwezigheid van trimethylamineoxide (TMAO), maar kan na fermentatie en droging worden gegeten (bijvoorbeeld in IJslandse hákarl).

Bedreigingen en Bescherming

• Bedreigingen:
  • Overbevissing, vaak als bijvangst.
  • Klimaatverandering, die de temperatuur en voedselbeschikbaarheid in zijn leefgebied beïnvloedt.
• Beschermingsstatus: Niet volledig bekend, maar de haai wordt als kwetsbaar beschouwd vanwege zijn langzame voortplanting en trage groei.

De Groenlandse haai is een indrukwekkend voorbeeld van hoe dieren zich kunnen aanpassen aan extreme omstandigheden. Zijn lange levensduur en unieke biologie maken hem tot een wetenschappelijk en ecologisch icoon. Heb je nog specifieke vragen over deze haai?