Degenkrab

🦀 Wat is een degenkrab?

De degenkrab (horseshoe crab) is géén echte krab, ondanks zijn naam. Het dier behoort tot een oeroude groep geleedpotigen die nauwer verwant zijn aan spinachtigen (zoals spinnen en schorpioenen) dan aan kreeften of krabben.

Ze bestaan al ruim 450 miljoen jaar en worden daarom vaak "levende fossielen" genoemd.

🧬 Evolutie & Leeftijd

• Bestaan al sinds vóór de dinosauriërs.

• Hebben relatief weinig veranderd in hun lichaamsbouw.

• Kunnen indrukwekkend oud worden: vaak 20–40 jaar.

🦴 Uiterlijk & Anatomie

Een degenkrab heeft drie duidelijke lichaamsdelen:

1. Voorste schild (prosoma)

• Helm-vormig, hard pantser.

• Beschermt de hersenen, mond en grote poten.

2. Achterlijf (opistoma)

• Bevat kieuwen en spieren.

• Hier bevinden zich de "boekkieuwen" waarmee het dier ademt.

3. Staartstekel (telson)

• Lang en spits, maar niet giftig.

• Wordt vooral gebruikt om zich om te draaien als hij op zijn rug valt.

Overige kenmerken

• Heeft 10 poten onder het lichaam.

• Beschikt over twee samengestelde ogen en meerdere kleinere lichtgevoelige organen.

• Bekend om zijn unieke blauwe bloed.

💙 Waarom is hun bloed blauw?

Het bloed van degenkrabben bevat hemocyanine, dat koper gebruikt voor zuurstoftransport — daardoor wordt het blauw (in plaats van rood, zoals bij hemoglobine met ijzer).

Nog specialer: het bevat amebocyten, cellen die extreem gevoelig zijn voor bacteriële toxines.
Dit maakt het bloed waardevol in de medische wereld om medicijn- en vaccinveiligheid te testen.

🌊 Leefgebied & Gedrag

• Degenkrabben leven vooral in ondiepe kustwateren van Noord-Amerika en Azië.

• Ze houden van modderige of zanderige bodems.

• Zijn vooral 's nachts actief.

Voedsel

• Eten wormen, kleine weekdieren, algen en organisch afval.

• Ze malen voedsel fijn met de poten; de mond zit tussen de poten.

🐣 Voortplanting

• In het voorjaar komen ze massaal naar stranden om eieren te leggen.

• Vrouwtjes graven een kuiltje en leggen duizenden eieren.

• Mannelijke degenkrabben lijmen zich vaak als het ware aan het vrouwtje vast tijdens de tocht naar het strand.

• Veel dieren — vooral trekvogels — leven van deze eieren tijdens migratie.

👁️ Zintuigen

• Hebben enkele van de gevoeligste ogen in het dierenrijk.

• De ogen kunnen zich spectaculair goed aanpassen aan licht- en donkercondities.

• Deze eigenschappen hebben bijgedragen aan onderzoek naar het menselijk zicht.

🏥 Relatie met de mens

• Belangrijk in de medische industrie door hun bloed.

• Worden soms door vissers gebruikt als aas.

• Zijn van groot belang voor kustecosystemen.

🐢 Bedreigingen

Hoewel ze al miljoenen jaren overleven, worden degenkrabben nu bedreigd door:

• Overbevissing voor medisch gebruik of aas.

• Verlies van leefgebied door kustontwikkeling.

• Klimaatverandering en vervuiling.

Er zijn diverse internationale initiatieven om de soort te beschermen en vangst te reguleren.

🧡 Waarom zijn degenkrabben zo bijzonder?

• Ze zijn prehistorisch én nog steeds succesvol.

• Hun biologie ondersteunt wereldwijde gezondheidszorg.

• Ze vormen een cruciale schakel in kust-ecosystemen.

• Hun lichaamsbouw en ogen zijn uniek in de dierenwereld.